Anılmaya değer yazarlar ve bahar başlangıçları

Peter Esterhazi ile üç yıl önceki TÜYAP Kitap Fuarı'nda tanışmıştık. Macar yılıydı fuarda o yıl. Bembeyaz aslan yelesi saçları, hiperaktivitesini ele veren kıpır kıpır vücudu, belagati ve sizi didik didik eden bakışlarıyla çok özel bir adamdı. İstanbul'dan Macaristan'a döndükten sonra öğrenmiş hastalığını ve sonra çok yaşamamış. Geçen yıl kaybetmişiz onu. Ruhu huzur bulsun. Macar dilinden güzel eserleri bize armağan eden Sevgi Can Yağcı Aksel'in tavsiyesiyle geçen yılın Nisan ayında okumuştum Kalbin Yardımcı Fiilleri'ni. Gün Abla'nın tercümesiyle yeniden yazılmış bir metindi. Çok çok güzel bir adı var, değil mi? Yine ölüm üzerineydi. Annesinin ölümünün ardından onu anlatmaya koyulan yazar, cenazeden sonra annesinin ağzından dinliyordu geçmiş hikayeleri. Ölüm ve yasın yanı sıra, Macar tarihinden kesitler ve edebiyatın can damarı olan eserlere göndermeler vardı. Çok çetin bir okuma deneyimiydi. Herkes sevmeyebilir Esterhazi'nin bu romanını. Ama Esterhazi tanımaya değer biri. Başka bir kitabı da denenebilir.

Nasıl? Demedim mi size?

Elena Ferrante'ye şişirilmiş bir balon demeyeceğim. Haksızlık olur. Ama yine de Nisan ayının ikinci kitabı olarak ablamın hatırı için okundu. O ve arkadaşları okuyup çok sevmişlerdi Napoli Romanları serisini. Bu da ilk kitabıydı o serinin. Elena Ferrante yazarın takma adıymış. Niye gerek duydu Allah bilir? Acaba, hezimete uğramaktan mı korktu, yoksa çok satar olmanın getireceği küçümsemeyi mi sezinledi? Gelelim Benim Olağanüstü Akıllı Arkadaşım'da anlatılan hikayeye: Napoli taşrasında iki kız arkadaşın büyüme serüveni gibi beylik bir tarif yapabilirim. Muhafazakar kültür, eril tahakküm ülkeden ülkeye çok değişmiyor demek ki. Çeviriyi hiç beğenmedim. Üstünkörü yapılmış gibiydi. Ben bir daha elimi sürmem Ferrante kitaplarına ki, kendisinin başka kitapları da hızla Türkçe'ye çevriliyor. Demek ki muhibbi çok.

Ferrante. Ya da adı her neyse. Ben bu sıfattan daha iyi sözler beklerdim.

Jean Louis Fournier, deli dolu, aksi bir adam bence. Çok zeki ve yaratıcı da. Nereye Gidiyoruz Baba?'nın tanıtımını merhum Radikal Kitap'ta okumuştum. Övgü dolu sözler havada uçuşuyordu yazıda. Yapı Kredi Yayınları'nın satış mağazasında tekrar karşıma çıkınca biraz şüpheyle de olsa satın aldım. İyi ki de almışım. Sonra kendimi tutamayıp yazarın tüm kitaplarını okudum. Bu kitapta, iki engelli çocuğu olan yazar otobiyografik bir anlatı kurmuş. Aforizmalar veya kısa hikayeler diyebileceğimiz metinde nadir rastlanan bu durumunu, çocuklarıyla kurduğu ilişkiyi sakınımsızca anlatıyor Fournier. Kah onlara olan bağlılığını, kah masumiyetlerini, kah onlardan duyduğu tiksintiyi, kurtulma planlarını anlatıyor içtenlikle. Ebeveynliğin taşlı tozlu yollarında, fazladan emek ve zaman harcamayı gerektiren çocuklarla yaşanan bir hayatın teşhiri bu kitap. Mutlaka okuyun.

Hınzır bakışlar.

Eduardo Galeano, nam-ı diğer söz ustası, yine arka arkaya dizili harfleri dile getirmiş. Bu sefer Kadınlar çıkmış ortaya. Kadınlar, diğer kitaplarında yer alan kadın temalı yazıların bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş. Birazcık çakallık var işin içinde anlayacağınız. Bunu kendisi mi yaptı, yayıncısı mı akletti, merak ediyorum doğrusu. Ama okuyan pişman olmaz.

Böyle bir adamın kitap kapağını koyacak değildim herhalde!

İşte tüm zamanların en iyi kitaplarından birine geldik: Kuş Çayırı. Uwe Timm'in romanını, itiraf edeyim kapağına tav olarak aldım. Bazen öyle oluyor. Bence kapak çok mühim. Kitabı temsil ediyor, onunla birlikte yaşıyor, ötesi var mı? İsim de öyle tabii. Bu kez ikisi de bingo! Almanya'da doğal koruma alanı olan ıssız bir adada kuş bekçiliği yapan Eschenbach, varlıklı bir hayattan savrulup düşmüştür kuş çayırına. Yalnızlığın derin kuyusunda geçmişle hesaplaşarak geçen günler onu beklemektedir. Varoluş, tutku, aşk ve gündelik hayat üzerine sizinle sohbet edecek Timm. Hiç unutmayacaksınız bu kitabı.

Nasıl? Güzel kapak değil mi? Kitabın içinden geçenlere tercüman oluyor.

Kalbin Yardımcı Fiilleri, Peter Esterhazi, Çev. Gün Benderli, Everest.

Benim Olağanüstü Akıllı Arkadaşım, Elena Ferrante, Everest, Çev. Eren Yücesan Cendey.

Nereye Gidiyoruz Baba?, Jean Louis Fournier, Çev. Aslı Genç, YKY.

Kadınlar, Edouardo Galeano, Çev. Süleyman Doğru, Sel.

Kuş Çayırı, Uwe Timm, Çev. Ayça Sabuncuoğlu, Can Yayınları.